بورس اوراق بهادر ایران 

بورس اوراق بهادار ایران یکی از نهادهای اصلی و حیاتی در اقتصاد کشور محسوب می‌شود. اما تاریخچه این بورس به گذشته دوران پهلوی برنمی‌گردد؛ بلکه از سال‌های قبل از انقلاب اسلامی آغاز شده است.

تاسیس بورس اوراق بهادار تهران  

در سال ۱۳۱۵ در زمان رضا شاه به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و ۲۵ سال به تأخیر افتاد.

در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعت و معدن ایران تشکیل و موافقت‌نامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم گردید. 

در نهایت و پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵، قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

در 15 بهمن سال 1346 حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار , با انجام چند معامله بر بزرگترین واحد های تولیدی و اقتصادی  در آن زمان , به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد . 

در آن زمان، بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یک نماد از توسعه و رشد اقتصادی در ایران شناخته می‌شد.

توسعه و گسترش بورس ایران 

در دهه‌های بعد، بورس اوراق بهادار تهران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی منطقه و جهان شناخته می‌شد. با توسعه فناوری و ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، بورس ایران به تدریج جایگاه خود را در بازارهای جهانی تقویت کرد. 

آغاز دوره زمانی چهارم در بورس ایران همزمان با رونق و شکوفایی این بازار در سال 1383 اتفاق افتاد , اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی را داشته است، اما به جرات می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.

براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار ، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد. راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری تشکیل شد .

معرفی چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار 

1- بورس اوراق بهادار تهران 

انجام معاملات سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت و ...

2- فرابورس ایران 

بازاری برای معامله اوراق بهادار است که شرایط پذیرش شرکت‌ها در آن به مراتب راحت‌تر از شرایط پذیرش در بورس است. شرکت‌هایی که براساس قوانین و ضوابط سازمان بورس نتوانسته‌اند در بازار بورس پذیرفته شوند، سهام خود را در بازار فرابورس عرضه می‌کنند. به طور معمول سهام شرکت‌هایی که از شفافیت کمتری برخوردارند و سرمایه یا سودآوری کافی ندارند، در بازار فرابورس معامله می‌شوند. سابقه و زمان تشکیل فرابورس به سال 1388 برمی‌گردد. در آن زمان برای سازمان‌دهی شرکت‌هایی که شفافیت کافی و سودآوری دائمی نداشتند و می‌خواستند وارد بورس شوند، فرابورس تشکیل شد. 

3- بورس کالای ایران

بازاری قانونمند و یک‌پارچه برای تسهیل مبادلات کالایی، کشف قیمت کالاها بر اساس عرضه و تقاضا، کنترل ریسک معاملات کالاها و محصولات و امکان انجام معاملات نقد، نسیه و مشتقه می‌باشد. عرضه کنندگان کالای خود را پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این بازار، به خریداران عرضه می‌کنند. در بورس کالا انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه داد و ستد می‌شود .

4- بورس انرژی 

به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور از سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. امکان انجام معامله حامل‏‌های انرژی مانند نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و … و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور وجود دارد. انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاصی دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند.

سخن آخر 

ارزش بورس اوراق بهادار تهران در حال حاضر و در اوایل سال ۱۳۹۹ به بیش از ۳۶۰۰ هزار میلیارد تومان (۲۰۰ میلیارد دلار) می‌رسد.

یکی از نهادهای اصلی و حیاتی اقتصاد کشور است. با توسعه فناوری و جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، این بورس به تدریج به یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی منطقه و جهان تبدیل شده است.